Kỷ lục gia Mai Đình Tới cải tiến cây đàn bầu

Sáng 6/1, tại TP HCM, nghệ sĩ Mai Đình Tới có buổi gặp gỡ báo chí để chia sẻ cải tiến của anh về cây đàn một dây - nhạc cụ truyền thống nổi tiếng của dân tộc.

Mai Đình Tới vốn rất yêu mến và say mê cây đàn bầu. Vợ anh là nghệ sĩ đàn bầu Hoàng Cầm, từng đoạt huy chương vàng độc tấu đàn bầu toàn quốc năm 2004 tại Huế. Từ chỗ say mê tiếng đàn, Mai Đình Tới dành thời gian tìm tòi cấu tạo và cách chơi nhạc cụ này.

Nghệ sĩ Mai Đình Tới giới thiệu tìm tòi của anh về cách cải tiến cây đàn bầu.

Trong quá trình tìm hiểu tính năng và bộ phận của độc huyền cầm, Mai Đình Tới luôn thắc mắc: tại sao đàn bầu vốn có âm thanh đẹp, quyến rũ nhưng nghệ sĩ trình diễn thường chỉ sử dụng một nửa phía thân trên dây đàn? Khi chơi đàn bầu, để sử dụng phần dưới thân đàn, nghệ sĩ chỉ có thể dùng ngón tay để bật âm thực, hay còn gọi là bật trầm chứ không dùng que để gảy.

Sau một thời gian tìm hiểu và trao đổi với nhiều người trong nghề, Mai Đình Tới nhận ra, nửa phần dưới dây đàn bầu không chơi được vì nó có nhiều nhược điểm.

Thứ nhất, dây đàn bầu thường có độ dốc rất thấp về cuối thân đàn và khóa đàn. Khi người chơi có nhu cầu mở rộng thêm các nốt ở phía dưới gần ngựa đàn là điều gần như không thể vì tay gảy và dây bị chạm mặt đàn, kéo theo là âm thanh bị câm, không chuẩn xác.

Nam nghệ sĩ tạo ra chức năng mới cho cây đàn bầu, sử dụng toàn bộ nốt nhạc từ cần đàn xuống dưới ngựa đàn.

Thứ hai, do vị trí cần đàn đến các điểm gảy ở cuối thân đàn có khoảng cách khá xa, khiến cho độ rung luyến, láy nảy ra từ cần đàn rất khó thực hiện. Nghệ sĩ trình diễn khi ngồi trước đàn bầu thường có xu hướng ngồi sát với cần đàn ở phía trái, nếu gảy phần thân dưới phía phải của dây đàn thì tư thế ngồi không thuận tiện.

Để khắc phục nhược điểm, Mai Đình Tới tiến hành dịch chuyển điểm đặt ngựa đàn mới đi về hướng cần đàn với khoảng cách 1,25 cm so với điểm đặt ngựa đàn cũ. Từ vị trí đặt ngựa đàn mới, nam nghệ sĩ nâng cao dây đàn lên khỏi điểm đặt dây thông thường khoảng 0,75cm. Đồng thời, mobil cảm ứng điện từ (nối với máy tăng âm và loa để khuếch đại âm thanh) cũng được đẩy lên theo sao cho độ cao của mobil tỷ lệ thuận với độ cao của dây đàn. Từ sự cải tiến này, đàn bầu cho ra 5 bậc tương ứng với 5 nốt nhạc hoàn chỉnh là: Sol - đô - mi - sol - đố nằm ở phía cuối thân đàn.

Tại buổi trao đổi sáng 6/1, nghệ sĩ Hoàng Cầm thể hiện hai nhạc phẩm Vì miền Nam và Chiếc áo bà ba ( xem video ) trên cây đàn bầu cải tiến. Qua bàn tay điều chỉnh của nghệ sĩ Mai Đình Tới, 5 bậc mới phía cuối thân đàn bầu mang đến có cao độ chuẩn xác. Anh ví von, nửa phần thân dưới của cây đàn chính là "người em song sinh" với nửa phần thân trên.

"Nó có thể hòa hợp cả phía trên lẫn phía dưới hoặc tách rời đứng độc lập mà vẫn tạo nên hiệu quả âm thanh ngọt ngào, du dương như âm điệu đẹp vốn có. Điều này có tác dụng rất lớn trong việc diễn tấu và vận dụng khai thác hết những khoảng trống phía cuối thân đàn bầu, tạo nên sự phóng khoáng linh hoạt cho người nghệ sĩ khi biểu diễn mà không bó buộc tại một điểm cố định như trước nữa.", Mai Đình Tới khẳng định. (Ảnh so sánh đàn bầu truyền thống và đàn bầu cải tiến )

Nghệ sĩ Mai Đình Tới và vợ.

Mai Đình Tới tâm sự, cải tiến của anh chỉ là một tìm tòi rất nhỏ với mong muốn góp thêm âm sắc đa dạng cho nhạc cụ truyền thống dân tộc. Anh hy vọng có thêm cơ hội để giới thiệu tìm tòi của mình đến với giới chuyên môn âm nhạc, với các nghệ sĩ chuyên về nhạc cụ dân tộc, từ đó nhận thêm các ý kiến đóng góp, nhận xét.

Nghệ sĩ gốc Thanh Hóa này từng được Trung tâm Kỷ lục châu Á trao bằng xác nhận danh hiệu "Nghệ sĩ có nhiều nhạc cụ tự chế nhất châu Á". Anh cũng là "cha đẻ" của "Tổ hợp sân khấu - dàn nhạc bằng ống nhựa lớn nhất Việt Nam" - được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam xác nhận .