Tranh cãi quanh tuyên bố máy bay Nga nghi bị đặt bom

Một binh sĩ Ai Cập đứng gác cạnh mảnh vỡ của chiếc máy bay gặp nạn. Ảnh: AP

Ngày 4/11, các quan chức Mỹ và Anh tuyên bố rằng họ có những thông tin cho thấy chiếc máy bay của hãng hàng không Nga Metrojet đã bị khủng bố đánh bom và rơi trên sa mạc Ai Cập vào ngày 31/10, khiến 224 người thiệt mạng, theo AP.

Tuyên bố trên của các quan chức Mỹ và Anh dựa trên thông tin tình báo mà Mỹ thu được từ những đoạn liên lạc của phiến quân thân Nhà nước Hồi giáo (IS) ở Sinai. Họ tin đây là một vụ tấn công do nhóm khủng bố thân IS ở Sinai lên kế hoạch và trực tiếp thực hiện chứ không phải nhận mệnh lệnh từ các thủ lĩnh phiến quân IS ở Raqqa, Syria.

Một số chuyên gia tình báo của Mỹ cho rằng việc chặn thu được các cuộc liên lạc bằng tiếng Arab của phiến quân không phải lúc nào cũng đem lại những thông tin chính xác. Những cuộc trò chuyện qua phương tiện thông tin liên lạc này của phiến quân có thể là thủ đoạn "gây nhiễu", dẫn đến những nhận định sai trong giới tình báo, và hoàn toàn có thể là bằng chứng củng cố thêm giả thuyết rằng không có vụ nổ bom nào trên máy bay.

Để có thể kết luận được là có đánh bom trên máy bay hay không, các điều tra viên sẽ phải kiểm tra rất chi tiết các mảnh vỡ và đất cát ở hiện trường để tìm kiếm dấu vết thuốc nổ. Bất cứ vụ nổ nào cũng sẽ để lại dấu vết của khói, lửa và các phân tử chất nổ đặc trưng bám trên bề mặt các vật thể mà nó tác động. Bởi vậy, việc chỉ dựa vào một số nguồn tin tình báo chưa chắc chắn để đưa ra nhận định là hành động vội vàng, các chuyên gia này cho biết.

Theo ông Hany Ramsay, phó giám đốc sân bay Sharm el-Sheikh của Ai Cập, Mỹ và Anh đã "hành động quá sớm" trong việc đưa ra nhận định có khủng bố trên máy bay.

"Nhiều nước khách ngay sau đó đã đưa ra các chỉ đạo theo họ, chứng tỏ có động cơ chính trị và thương mại đằng sau tuyên bố của Anh", ông Ramsay nhấn mạnh. "Họ muốn làm tổn thương ngành du lịch của chúng tôi và gây ra hoang mang trong dư luận".

Phản ứng trước tuyên bố trên của nhà chức trách Mỹ và Anh, Ngoại trưởng Ai Cập Sameh Shoukry đã tỏ ra "ngạc nhiên" và đưa ra lời phản đối, theo CNN. "Trách nhiệm làm rõ nguyên nhân vụ việc là của các điều tra viên, và chúng ta không nên vội vàng đưa ra bất cứ phán xét quá sớm nào, hay có bất cứ biện pháp nào có thể gây ảnh hưởng. Thực tế là có rất nhiều người dân Ai Cập đang sống dựa rất nhiều vào ngành du lịch của đất nước", ông nói.

Người dân Nga đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân thiệt mạng trong thảm kịch. Ảnh: Wtop

Nghi vấn động cơ chính trị

Tuyên bố trên của Mỹ và Anh được coi là một "gáo nước lạnh" dội vào ông el-Sisi, người vừa mới có cuộc trả lời phỏng vấn với BBC hôm thứ ba và khẳng định rằng tình hình an ninh ở bán đảo Sinai "đã được kiểm soát hoàn toàn". Ông el-Sisi cho rằng kể từ khi lên nắm quyền sau cuộc đảo chính quân sự, ông đã khôi phục sự ổn định và làm hồi sinh nền kinh tế Ai Cập.

Nhận định về vụ đánh bom trên chiếc máy bay cũng là đòn giáng mạnh vào nền du lịch vốn đang gặp khó khăn của Ai Cập, quốc gia đã trải qua thời gian đầy bất ổn sau cuộc cách mạng Mùa xuân Arab năm 2011. Điểm sáng duy nhất của nền kinh tế nước này trong thời gian qua là các khu nghỉ dưỡng bên bờ Biển Đỏ, và nhiều khả năng điểm sáng này sẽ bị dập tắt bằng nỗi lo sợ bị khủng bố của du khách quốc tế.

Ai Cập được coi là một đồng minh thân cận của Mỹ và phương Tây trong khu vực, nhưng mối quan hệ này đã phần nào phai nhạt kể từ khi ông el-Sisi thực hiện cuộc đảo chính quân sự. Gần đây, Cairo đã xây dựng quan hệ ngày càng nồng ấm hơn với Moscow.

Hồi tháng 6, Nga và Ai Cập đã tổ chức cuộc diễn tập hải quân chung lần đầu tiên trong lịch sử. Đến tháng 8, ông el-Sisi sang thăm Nga, và hai nước đã cùng kêu gọi thành lập một liên minh chống khủng bố ở Trung Đông.

Mới đây, Ai Cập cũng đã bày tỏ sự ủng hộ đối với chiến dịch không kích của Nga tại Syria, theo Reuters. "Sự can thiệp của Nga với tiềm năng và sức mạnh của mình, sẽ phát huy hiệu quả trong việc làm suy yếu và loại trừ chủ nghĩa khủng bố ở Syria", Ngoại trưởng Shoukry tuyên bố hồi tháng 10.

Ngay sau khi nhà chức trách Anh ra lệnh ngừng các chuyến bay tới Sharm el-Sheikh, Cơ quan Quản lý Hàng không Ireland cũng đã chỉ đạo các hãng hàng không của mình đình chỉ hoạt động bay tới khu vực trên để "chờ thông báo tiếp theo".

Số liệu do chính phủ Ai Cập cho thấy mỗi năm có khoảng một triệu du khách Anh đổ về Ai Cập, chủ yếu là tới Sharm el-Sheikh. Rất nhiều người dân địa phương ở khu du lịch này kiếm sống bằng cách dịch vụ du lịch, và rất có thể chỉ đạo trên của chính phủ các nước sẽ ảnh hưởng nặng nề tới sinh kế của họ.Trong khi đó, Ủy ban Hàng không Liên bang Nga cho hay họ đã trích xuất thành công dữ liệu từ hộp đen ghi các thông số của chuyến bay gặp nạn và bàn giao cho các điều tra viên. Tuy nhiên, chiếc hộp đen thứ hai ghi lại âm thanh trong buồng lái "đã bị hư hỏng nghiêm trọng" sau khi va chạm.

Bộ Hàng không Ai Cập cũng cho biết thiết bị ghi lại giọng nói của phi công và các âm thanh khác trong buồng lái đã bị biến dạng một phần, khiến họ "phải làm rất nhiều việc để trích xuất dữ liệu". Đây được cho là nguyên nhân khiến nhà chức trách Nga và Ai Cập đến nay vẫn chưa công bố kết luận sơ bộ về nguyên nhân chiếc máy bay của Metrojet gặp nạn.

Một trong hai hộp đen máy bay bị hư hỏng nặng, gây khó khăn cho việc trích xuất dữ liệu. Ảnh: NBCNews