“Vẽ” số đẹp vì bệnh thành tích

Đánh giá trên được Bộ trưởngBộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Bùi Quang Vinh nêu ra tại phiên thẩm tra dự án LuậtThống kê (sửa đổi) trước Ủy ban Kinh tế (UBKT) của Quốc hội cuối tuần qua.

Số liệu nhảy múa

Các số liệu thống kê chínhxác là công cụ để phục vụ trực tiếp việc hoạch định, xây dựng kế hoạch, chỉtiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Do đó, nguyên tắc và cũng là yêucầu cơ bản đặt ra là phải bảo đảm tính khách quan, trung thực và độc lập khicông bố.

Tuy nhiên, Bộ trưởng BùiQuang Vinh thừa nhận thời gian qua có hiện tượng các bộ, ngành và cơ quan thốngkê trung ương cùng công bố về một chỉ tiêu theo 2 loại số liệu thống kê khácnhau, dẫn đến có sự chênh lệch số liệu GDP giữa trung ương và địa phương hoặccác tổ chức, cá nhân ngoài hệ thống tổ chức thống kê nhà nước công bố.

Luật Thống kê (sửa đổi) sẽđưa ra con số tăng trưởng GDP chính xác hơn, hạn chế được sự áp đặt.

Trong ảnh: Một dây chuyền lắpráp ô tô ở tỉnh Vĩnh Phúc

Luật Thống kê (sửa đổi) sẽđưa ra con số tăng trưởng GDP chính xác hơn, hạn chế được sự áp đặt. Trong ảnh:Một dây chuyền lắp ráp ô tô ở tỉnh Vĩnh Phúc

“Đáng nói là nhiều lãnh đạo cấptỉnh chỉ quan tâm đến thành tích phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nênđã tạo áp lực với cán bộ thông kê, dẫn đến vi phạm nghiêm trọng tính độc lập vàkhách quan của số liệu” - ông Vinh nói.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT đưa ra vídụ điển hình là báo cáo nợ công năm 2012 theo Bộ Tài chính là khoảng 55,4% GDP.Tuy nhiên, báo cáo của nhóm tư vấn chính sách vĩ mô thuộc UBKT đã chỉ ra nếutính cả nợ trong hệ thống ngân hàng của khu vực doanh nghiệp nhà nước thì khoảng16,5% GDP, cộng với các khoản nợ bằng trái phiếu trong nước không được Chính phủbảo lãnh của doanh nghiệp nhà nước, nợ công Việt Nam sẽ lên tới xấp xỉ 95% GDP.

Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốchội TP HCM Trần Du Lịch cũng dẫn chứng cụ thể việc vừa có con số thống kê lượnghành khách qua sân bay Tân Sơn Nhất của Cục Hàng không Việt Nam và của TP HCM rấtkhác nhau. “Điều này dẫn đến sự tranh cãi quyết liệt vì những người phản đối việcxây sân bay Long Thành sẽ lấy con số của TP HCM để làm dẫn chứng, còn người ủnghộ thì lại lấy số liệu của Cục Hàng không để thuyết phục. Vì thế, luật lần nàyphải giải quyết được bài toán "vẽ số liệu" chứ không thể để tình trạngnhư hiện nay được” - ông Lịch nhấn mạnh.

Xử lý cán bộ can thiệp vào kết quả thống kê

Phương án được dự thảo luật đềxuất lần này là sẽ hạn chế tối đa tình trạng biến số liệu thống kê được hìnhthành và tạo ra từ ý muốn chủ quan mà không được tạo thành từ chuyên môn, nghiệpvụ thống kê; xóa bỏ “bệnh” xây dựng số liệu thống kê để thể hiện thành tích; bảođảm sự thống nhất giữa các số liệu thống kê quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tớiđiều hành kinh tế - xã hội của các địa phương với số liệu do cơ quan thống kêtrung ương công bố như GDP, dân số, tốc độ tăng trưởng của các ngành, lĩnh vực…

Là cơ quan thẩm tra dự luật,Chủ nhiệm UBKT Nguyễn Văn Giàu cho biết các thành viên của ủy ban tán thành sựcần thiết ban hành Luật Thống kê (sửa đổi) nhằm khắc phục hàng loạt bất cậptrong công tác thống kê hiện nay. Về phạm vi điều chỉnh, Thường trực UBKT cho rằngbên cạnh quy định hoạt động thống kê nhà nước, dự thảo luật cần quy định cả hoạtđộng thống kê ngoài hệ thống tổ chức nhà nước nhằm bảo đảm quản lý nhà nướctoàn diện đối với hoạt động thống kê và quyền tự do kinh doanh của công dântheo quy định trong Hiến pháp năm 2013.

Đặc biệt, các thành viên củaUBKT đề nghị cần có quy định về hợp tác quốc tế trong hoạt động thống kê để thốngkê Việt Nam hội nhập toàn diện và đáp ứng cơ bản yêu cầu của các nước ASEAN.Thường trực UBKT đề nghị cơ quan thống kê trung ương nên thuộc Chính phủ để bảođảm tính minh bạch, khách quan thay vì thuộc Quốc hội và hoạt động độc lập nhưnhiều ý kiến đã kiến nghị. “Cần phải có chế tài xử lý người có chức, có quyềncan thiệp vào việc thống kê dẫn đến sai số” - Chủ nhiệm UBKT Nguyễn Văn Giàu đềnghị.

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh khẳngđịnh sau khi dự luật được thông qua, Chính phủ sẽ ban hành nghị định xử phạt viphạm hành chính trong lĩnh vực thống kê. Theo đó, những trường hợp can thiệpvào công việc thống kê dẫn đến sai số sẽ bị phạt nặng, thậm chí kỷ luật.