30 năm đổi mới là chặng đường dài, đầy nỗ lực của dân tộc

Theo Tổng Bí thư NguyễnPhú Trọng, việc đánh giá về kết quả của 30 năm đổi mới (1986 - 2016) sẽ được thựchiện với tinh thần thực sự khách quan, cầu thị, nhìn thẳng vào sự thật, khôngphiến diện, cực đoan. Ông đánh giá như thế nào về ý nghĩa của việc đánh giá 30năm đổi mới?

30 năm đổi mới là một chặng đường dài, đầy nỗ lực của toànthể dân tộc trên con đường XHCN dưới ngọn cờ của Đảng. Nghiêm khắc nhìn lại chặngđường này là hết sức cần thiết để tự tin đi tiếp. Về mặt thời gian, công việccũng đã đủ để định lượng. Nhưng quan trọngnhất, từ toàn bộ sự nghiệp đó rút ra sự định tính cơ bản nhất là sự chuyển mìnhcủa đất nước, với những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, trong hàng trămnăm nay nói riêng, trong mấy ngàn năm đất nước chúng ta.

Theo tôi, lộ trình phát triển của dân tộc 30 năm đổi mớicũng là điểm son hết sức rực rỡ. Xét lịch sử 85 năm Đảng lãnh đạo Cách mạng ViệtNam làm nên Cách mạng Tháng Tám, tiếp tục giành thắng lợi trong hai cuộc khángchiến thần kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ thì đổi mới là cuộc cách mạngtrong cách mạng, mang tầm vóc lịch sử xếp hàng thứ ba.

Nhìn lại 30 năm để tiếp tục chỉnh đốn mình, dân tộc soát xétlại mình, nhìn rộng ra thế giới, nắm đại cục, hành động trên vị thế của ViệtNam độc lập và chủ nghĩa xã hội là vấn đề hết sức quan trọng, để tiếp tục tiếnlên, dù trong bối cảnh hội nhập quốc tế có thế nào.

Bên cạnh những thànhcông đã đạt được trong gần 30 năm đổi mới, các nhà nghiên cứu cũng nhấn mạnh đếnnhững nguy cơ với Đảng hiện nay. Tại hội thảo “Nâng cao vị thế, vai trò vàtrách nhiệm cầm quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình hình hiện nay”, ôngcho cho rằng, hiện không chỉ có 2 nguy cơ mà có tới 6 nguy cơ, ông có thể phântích rõ hơn về điều này?

Các nhà kinh điển thì nói 2 nguy cơ chủ yếu của một Đảng cộngsản cầm quyền: một là nguy cơ sai lầm đường lối, hai là nguy cơ về quan liêutham nhũng. Tôi cho rằng, ngoài hai nguy cơ trên, có thể đề cập tới bốn nguy cơnữa. Cụ thể 6 nguy cơ là nguy cơ biến dạng nền tảng lý luận cầm quyền; nguy cơchệch hướng các quyết định chính trị cầm quyền; nguy cơ quan liêu, tham nhũng,suy thoái trong thực tiễn cầm quyền, tổ chức bộ máy; nguy cơ xa rời cơ sở xã hội– chính trị của Đảng; nguy cơ lợi ích nhóm làm phân hóa Đảng và nguy cơ tự cô lập,bị cô lập.

Nhân nói về nguy cơ tham nhũng, bản thân Đảng chúng ta tại Hộinghị toàn quốc giữa nhiệm kì vào tháng 1/1994 nói tới 4 nguy cơ, trong đó cótham nhũng. Nhớ lại cách đây gần 250 năm, nhà bác học Lê Quý Đôn cũng đã nói vềvấn đề này. Cụ nói, có 5 nguy cơ làm mất nước: Trẻ không trọng già, trò khôngkính thầy, binh kiêu tướng thoái, tham nhũng tràn lan và sĩ phu thức giả ngoảnhmặt trước thời cuộc… Ngay khi nước Việt Nam non trẻ mới ra đời được chín tháng,vào tháng 1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Quốc lệnh, trong đó điều 8 phần phạt,có ghi trộm cắp của công tức tội tham nhũng, phải xử tử.

Nguy cơ ấy giờ đang thường trực, thậm chí làm khuynh đảo quốcgia, đất nước bại hoại, nếu chúng ta không xử lý ngang tầm. Ở đây cũng phải nói,không phải tham nhũng là vấn đề riêng của Việt Nam mà nó là đại sự quốc tế hóa.Nước nào cũng đang gặp chuyện như vậy. Đặc biệt Singapore là nước nổi tiếng vềchống tham nhũng, tôi từng biết tới chuyện do nhận quà tặng trên 50 USD, không báo lên cấp trên, bị phát hiện,mà nguyên một Bộ trưởng phải tự sát.

Còn những nguy cơ khác,thưa ông?

Theo ý kiến của tôi, chưa bao giờ như bây giờ, phải đặt ra vấnđề củng cố và phát triển cơ sở chính trị - xã hội của Đảng. Đảng có xa Nhân dânkhông? Trước kia Đảng chưa có chính quyền, Đảng sống trong lòng Nhân dân, bâygiờ Đảng có chính quyền rồi, nhiều cán bộ, đảng viên sống xa Nhân dân, xa lạ vớiNhân dân, thậm chí “làm khách” của Nhân dân. Đau lắm! 

Nhưng phải cẩn thận hơn khi Nhân dân xa Đảng, xa chính quyền, xa cán bộ đảng viên. Theo tôi, nếu không giải quyết vấn đề này, không trở về giữalòng Nhân dân, không nhận được sự ủng hộ tuyệt đối của Nhân dân, Đảng không cóuy tín trong lòng Nhân dân, rất khó lãnh đạo, nếu không nói không làm được việcgì.

Vấn đề này ông cha ta nói rồi, cụ Nguyễn Trãi nói rồi, cụ TrầnHưng Đạo cũng nói rồi, rằng anh em hòa thuận, cả nước góp sức thì không có gìkhông thành cả; rằng lật thuyền mới biết dân như nước… Chủ tịchHồ Chí Minh cũng nói, trong bầu trời không gì quý bằng Nhân dân, được lòng dânlà được lòng thiên hạ, được lòng dân đất nước nhất định ổn định và phát triển.

Cùng với nguy cơ xa rời Nhân dân là nguy cơ lợi ích nhóm.Đây là nguy cơ mà tôi cho là nếu không cảnh giác, nó phát triển đến mức nào đóthì dẫn đến sự tan rã trong Đảng. Vì vấn đề này sẽ khiến trong Đảng bị phân hóa, thậm chí như cóngười nói trong Đảng xuất hiện giai cấp.

Nguy cơ thứ 6, nếu Đảng chúng ta không tự đổi mới, không bắtnhịp được với sự phát triển của thời cuộc là rơi vào nguy cơ tự cô lập mình, màtự cô lập mình thì tự tiêu vong. Trong thế giới hiện nay, không thể nói đến sựphát triển, nếu sa vào tự cô lập mình.

Lợi ích nhóm như ôngnói là một nguy cơ và đây cũng là vấn đề được các lãnh đạo cấp cao đề cập trongnhiều phát biểu. Ông nhìn nhận và đánh giá như thế nào mức độ của vấn đề này hiệnnay?

Nếu hỏi "nó thành trào lưu chưa" thì chưa, nhưng nói "có mầmmống, có biểu hiện nguy hiểm không" thì có. Thậm chí, điều này hết sức nguy hiểm. Bởi đâylà những nhóm nhỏ có từ trong hoạch định chính sách đến tổ chức thực hiện chínhsách, từ trong bộ máy chính quyền đến hiện tượng lợi ích nhóm trong Đảng. TrongĐảng mà có lợi ích riêng theo nhóm sẽ làm Đảng chia bè, xẻ cánh, phường hội, cụcbộ, khép kín, thậm chí xung đột các nhóm. Đảng ta phải là một Đảng đoàn kết thốngnhất, phải là một Đảng cầu thị tiến bộ, là một Đảng cách mạng, khoa học và hànhđộng vì Nhân dân. Lợi ích nhóm là phi chính trị, nếu không cảnh giác, rất nguyhiểm.

Ông nói gì về sự liên hệ giữalợi ích nhóm và tham nhũng?

Cóthể nói đây là đứa con sinh đôi. Khi lợi ích nhóm tồn tại thì rất dễ sa thamnhũng, khi tham nhũng đến mức nào đó thì lợi ích nhóm càng được củng cố, pháttriển… làm khuynh bại Đảng, làm đất nước kiệt quệ, dân tộc yếu hèn, chế độ ta bạcnhược.

Tại các cuộc tiếp xúc cửtri, các lãnh đạo cấp cao đều nói chống tham nhũng chưa đạt yêu cầu và trong dưluận đây là vấn đề nóng bỏng. Theo ông, vấn đề chống tham nhũng phải được đặt ởmức như thế nào trong thời gian tới và trong Đại hội Đảng XII?

Điềumong mỏi của riêng tôi là phải làm nghiêm ngặt và triệt để. Trong đó, quan trọngnhất là cơ chế kiểm soát. Không ai có thể thoát khỏi sự kiểm soát, qua tai mắtNhân dân. Người ta có thể giấu tổ chức, giấu cá nhân này, cá nhân kia, nhưnghãy hỏi Nhân dân, xuống với Nhân dân sẽ rõ, cơ quan có trách nhiệm phải nghedân và quan trọng nhất là bảo vệ Nhân dân. 

V.I. Lê-nin nói một câu rất hay, nếucó những điều chúng ta ngồi trong phòng nghĩ mãi không ra thì hãy xuống hỏi thợthuyền dân chúng, người ta sẽ chỉ cho ta lối giải quyết. Tôi nghĩ, muốn cuộc chốngtham nhũng của chúng ta hiệu quả, có ba điều cần làm tốt: trước hết dựa vàodân, thứ hai nghiêm pháp luật, thứ ba nêu gương từ trên xuống, theo phương châmdân chủ hóa, minh bạch hóa.

Xin cảm ơn TS!

Cấn Cường (thực hiện)