Quan tham sụp đổ và chuẩn mực mới nền chính trị Trung Quốc

Phân tích của giáo sư Bo Zhiyue, chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chính trị TQ.

Chỉ 7 ngày trước khi bị điều tra tham nhũng, vào ngày 15/12, Lệnh Kế Hoạch với vị trí Phó chủ tịch Hội nghị Hiệp thương Chính trị nhân dân (Chính hiệp) và Trưởng ban công tác mặt trận của Ủy ban TƯ đảng Cộng sản TQ, còn viết bài đăng trên báo đảng Cầu Thị, khẳng định sự trung thành với Chủ tịch Tập Cận Bình.

Trong bài viết khoảng 4.231 từ, Lệnh đề cập tới tên ông Tập 19 lần. Theo chuẩn mực cũ của chính trường TQ, đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy, Lệnh - trợ tá của ông Hồ Cẩm Đào trong 13 năm - đã chuyển hướng và sẵn sàng "bãi đáp yên ả" bất chấp nhiều bê bối tham nhũng liên quan tới các thành viên gia đình mình.

Và tới ngày 22/12, cơ quan điều tra TQ tuyên bố điều tra Lệnh với cáo buộc nghi ngờ vi phạm kỷ luật nghiêm trọng.

Chuẩn mực cũ trong chính trường TQ đó là: một chính khách sẽ được coi là an toàn nếu người này xuất hiện trong một cuộc họp chính trị, xuất bản bài viết trên một tờ báo chính thống lớn hoặc hiện diện cùng với lãnh đạo tối cao. Tuy nhiên, chuẩn mực này không còn tồn tại dưới thời ông Tập Cận Bình.

Từ Tài Hậu - cựu phó chủ tịch quân ủy TQ và là thành viên Bộ Chính trị đã từng xuất hiện cùng với ông Tập Cận Bình trong một cuộc họp chính trị ngày 20/1/2014. Nhưng chưa đầy hai tháng sau đó, ngày 15/3, Từ đã bị điều tra vì các cáo buộc tham nhũng. Ba tháng sau đó, ngày 30/6, ông này bị khai trừ khỏi đảng và bị chuyển cho cơ quan tư pháp.

Chu Vĩnh Khang - cựu ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị, nguyên Bộ trưởng Công an phụ trách bộ máy an ninh và các tổ chức thực thi luật pháp tại TQ, đã thăm trường trung học Tô Châu ngày 29/4/2013 và Đại học Dầu khí TQ ngày 1/10 cùng năm. Chưa đầy hai tháng sau, ông bị điều tra. Giờ đây, Lệnh Kế Hoạch cũng trong cảnh ngộ tương tự.

Chuẩn mực mới trong nền chính trị TQ không theo nguyên tắc nào, bất luận người nào đến từ đâu, hay cá nhân muốn "chuyển hướng" ra sao. Chuẩn mực mới ấy là không ai miễn trừ khỏi hình phạt.

Chuẩn mực mới này là điều tốt cho ông Tập Cận Bình và Vương Kỳ Sơn - người đứng đầu cơ quan chống tham nhũng của TQ - với danh tiếng là những người đấu tranh không khoan nhượng với vấn nạn. Nhưng nó cũng có thể gây phản ứng ngược, khi trong một môi trường chính trị không có ai được an toàn.

Tác giả: giáo sư Bo Zhiyue, chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chính trị TQ, người sẽ được bổ nhiệm (tháng 1/2015) làm giám đốc Trung tâm nghiên cứu TQ tại New Zealand và giáo Khoa học Chính trị Đại học Victoria của Wellington.