Thạc sĩ J’Rai du học Mỹ về quê dạy dệt thổ cẩm

Từ phụ hồ đến du học Mỹ

Hrill sinhra tại làng Brel (xã Ia Der, Ia Grai, Gia Lai) trong một gia đình dân tộc J’Rainghèo. Khác với những người bạn cùng trang lứa ai ai cũng nghỉ học sớm xây dựnggia đình, rồi làm rẫy, Hrill dù gia đình khó khăn, không đủ điều kiện để choanh tiếp tục nuôi ước mơ vào giảng đường Đại học nhưng với những ấp ủ xây dựng,bảo tồn, quảng bá những giá trị truyền thống của dân tộc trước nguy cơ mai một…Vì vậy, sau khi tốt nghiệp THPT, các bạn mình thì lao vào ôn thi Đại học cònHrill phải đi làm phụ hồ để lấy tiền đi thi.

Trời khôngphụ lòng người, Hrill đã thi đậu vào ngành quản trị du lịch trường Đại học Đà Lạt.Suốt 4 năm học, Hrill phải một buổi đi học, một buổi đi làm và cố gắng trau dồitiếng Anh với mong ước một ngày sẽ được đi du học. Với vốn tiếng Anh rất vữngchắc, năm 2007, sau khi tốt nghiệp Đại học, Hrill xuống TPHCM xin vào làm mộtcông ty du lịch lữ hành. Với lợi thế là người con của núi rừng Tây Nguyên,Hrill được bố trí hướng dẫn khách trong những tua du lịch lên Gia Lai và tạiđây anh có dịp giới thiệu những bản sắc văn hóa của dân tộc mình như: dệt thổ cẩm,tạc tượng nhà mồ… cho du khách biết, và những vị khách nước ngoài rất hào hứngvới văn hóa, truyền thống của người địa phương. Những chuyến đi hướng dân kháchnày đã giúp Hrill có nhiều kinh nghiệm và có cái nhìn sâu hơn về văn hóa, truyền thống của ngườiJ’rai mình.

Và trong thờigian này, Hrill tiếp tục hoàn thiện dự án “Bảo tồn di sản nghệ thuật văn hóaphi vật thể của dân tộc J’rai” bằng tiếng Việt và tiếng Anh của mình. Bài luậncủa Hrill được gửi đến một tổ chức tại TPHCM và nhanh chóng được chuyển tới trườngĐH Hawaii (Mỹ). Chỉ vài tháng sau, tin vui đã đến với Hrill khi các giáo sư ởtrường ĐH Hawaii đồng ý nhận chàng trai J’Rai vào học chương trình đào tạo thạcsĩ tại ngôi trường này.

Năm 2010,Hrill hoàn thành xong chương trình học, anh được một số tổ chức mời ở lại Mỹlàm việc nhưng Hrill đã từ chối và trở lại quê hương để thực hiện dự định pháttriển cộng đồng, giữ gìn và khôi phục bản sắc dân tộc mình.

Hrill (hàng đầu thứ 2 từ phải qua) ở lớp dạy nhạc cụ

Khôi phục truyền thống dân tộc

Dự định vàmong muốn thì vô vàn, nhưng để thực hiện những ấp ủ của mình thì Hrill gặp rấtnhiều khó khăn không chỉ về tiền bạc. Bà con nơi đây không còn thiết tha với nhữngnghề truyền thống và văn hóa của mình, do cuộc sống cơm áo gạo tiền đã chi phốirất nhiều. Sau nhiều tháng tìm cách để khôi phục, bảo tồn truyền thống của ngườiJ’Rai anh Rill may mắn được Trung tâm Trao đổi giáo dục với Việt Nam (CEEVN) đồngý dùng Quỹ Hỗ trợ bảo tồn Nghệ thuật Văn hóa dân gian tài trợ cho dự án củamình. Ngay lập tức, Hrill bắt tay thực hiện 3 dự án cộng đồng gồm: lớp dạy nghềdệt thổ cẩm, dạy tạc tượng nhà mồ và nhạc cụ dân tộc….

Sau nhiềungày tìm kiếm, anh Rill đã mời và thuyết phục được nghệ nhân dệt thổ cẩm Rơ LanPel (làng Phung 1, xã Biển Hồ, TP Pleiku) đến truyền dạy cho một số học viêntham gia dự án với mục tiêu học viên sẽ dệt thành thạo 8 sản phẩm thổ cẩm gồm:Váy nữ, áo nữ, túi, khăn quàng cổ, khăn trải bàn, khăn địu em bé, áo nam và khố.Ngoài ra, các học viên còn được giảng dạy về ý nghĩa của 13-15 hoa văn đặctrưng văn hóa của dân tộc J’rai trong suốt 6 tháng theo học. Bà Pel, cho biết:“Các thế hệ con em J’Rai bây giờ không còn biết đến dệt thổ cẩm nữa, cũng khôngđể ý đến các ý nghĩa hoa văn của trang phục truyền thống của người J’rai mình nữa.Nếu không có ai bảo tồn thì mình nghĩ mai mốt sẽ không còn nữa”.

Ngoài khôiphục lại nghề dệt thổ cẩm, những truyền thống đang bị mai một của bà con cũngđược Hrill tìm cách khôi phục và gìn giữ. Cảm kích trước những việc làm củaHrill, gia đình bà Kros H’Nhang ở phường Đống Đa (TP Pleiku) đã cho Hrill mượnnhà để làm lớp dạy nghề cho các học viên.

Ngoài việclưu giữ, bảo tồn bản sắc và các nghề truyền thống của người J’rai, Hrill còn mởlớp học tiếng Anh cho con em là người dân tộc mình với mong muốn phát triểntương lai của các em. Hiện lớp học tiếng Anh do Hrill giảng dạy đã thu hút được20 em học sinh trong làng mình tham gia. Các em được dạy học hoàn toàn miễnphí. Với kinh nghiệm của bản thân, Hrill luôn chú trọng vào cách truyền đạt chocác em cách giao tiếp với người nước ngoài, đồng thời truyền đạt cho các em nhiềukiến thức về văn hóa dân tộc mình.

“Nghề dệt thổcẩm đang bị mai một, nhưng bây giờ đã có nhiều chị em tìm đến xin học. Các sảnphẩn của lớp học, mình luôn tìm cách tiêu thụ, quảng bá và kể cả mang sang cácnước bạn chào bán. Và mình mong muốn đây sẽ là thị trường tiêu thụ chính sản phẩmcủa các chị em trong tương lai. Cách này vừa giúp chị em có thêm thu nhập, vànhất là gìn giữ được nghề dệt truyền thống của dân tộc mình”, Hrill thổ lộ.

Dành rất nhiềuthời gian cho công tác bảo tồn văn hóa, truyền thống của dân tộc mình, khichúng tôi hỏi về thời gian để anh mưu sinh và thu nhập để giúp đỡ kinh tế giađình của mình? Thì Hrill cười và cho biết, sau khi về nước anh về lại công tydu lịch lữ hành cũ làm việc, anh vẫn tiếp tục hướng dẫn khách du lịch lên quêhương Gia Lai khám phá vùng đất Gia Lai huyền bí, đồng thời giới thiệu các sảnphẩm văn hóa truyền thống mà người dân làm ra.

Trong khi rấtnhiều người mơ ước được làm việc tại Mỹ, thì Hrill lại quyết định về lại vùngquê nghèo để giúp bà con mình bảo tồn văn hóa, truyền thống trong khi cuộc sốngcủa bản thân và gia đình còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, nhưng Hrill vẫnkhông hề hối tiếc về quyết định của bản thân mình: “Mình sang Mỹ học không phảilà để đổi đời, mà chỉ để học hỏi và trau dồi thêm kiến thức để về quê giúp đỡbà con mình, khôi phục, gìn giữ các truyền thống văn hóa của dân tộc mình đangbị mai một”, Hrilll chia sẻ.

Nói về các kếhoạch sắp tới trong tương lai, Hrill cho biết, anh và một số người bạn của mìnhđang phát triển các nhóm cộng đồng của người Jrai như cộng đồng tạc tượng nhà mồ,cộng đồng dệt thổ cẩm…. và tiếp đến là bắt tay vào làm cuốn từ điển J’rai- Việt-Anh để bảo tồn văn hóa của người J’Rai.

Thiên Thư