Việt Nam cần có cách tiếp cận tổng thể về nợ công

Đến nay thì kếtquả trưng cầu dân ý đã rõ với 61% nói "không" và chỉ có 39% nói"có" với các điều kiện của chủ nợ. Thủ tướng Hy Lạp A-lếch xítTxi-prát (Alexis Tsipras) gọi đây là "sự lựa chọn lịch sử và dũng cảm"của người dân Hy Lạp...

“Thực mục sở thị” vấn đề nợ công Hy Lạp

Theo Đại sứ ViệtNam tại Hy Lạp Trần Thị Hà Phương thì kết quả này thực khó đoán trước, vì cáccuộc thăm dò dư luận trước đó đều cho thấy tỷ lệ sít sao giữa "không"và "có", và đây cũng không phải là vấn đề ra khỏi hay ở lại EU vàEurozone, mà là vấn đề người dân Hy Lạp không chấp nhận sự áp đặt của các chủ nợchâu Âu để đổi lấy gói cứu trợ tài chính cho các khoản nợ đến hạn thanh toán.Người dân Hy Lạp muốn có những điều kiện đàm phán mới với EU. 

Thủ tướng Hy LạpA-lếch-xít Txi-prát (bên phải) tại một cuộc bỏ phiếu của Quốc hội về các đề xuấtmới của Hy Lạp. Ảnh: EPA

Tuy vấn đề nợcông của Hy Lạp thu hút sự quan tâm của công chúng và truyền thông, nhưng tạithủ đô A-ten có vẻ vẫn yên tĩnh. Hy Lạp chuẩn bị cho cuộc trưng cầu dân ý chỉtrong ba ngày sau khi đàm phán với các chủ nợ châu Âu thất bại. Sau khi Quốc hộichấp thuận đề nghị của Thủ tướng, Bộ Nội vụ được yêu cầu đứng ra tổ chức trưngcầu dân ý. Có nhiều ý kiến cho rằng, Hy Lạp bị khủng hoảng nợ công do công tácquản lý nợ công yếu kém, tình trạng tham nhũng làm giảm hiệu quả vốn vay và quảnlý thuế kém dẫn đến trốn tránh nghĩa vụ thuế, gây thất thu ngân sách nhà nước,dẫn đến làm giảm khả năng trả nợ.

Với khoảng gần11 triệu dân, hằng năm đất nước Hy Lạp tươi đẹp đón hơn 25 triệu khách du lịch.Hy Lạp nổi tiếng do là quê hương của nhiều nhà sử học, triết học, kiến trúc,thiên văn, nhà thơ, là một trong những cái nôi của nền văn minh nhân loại. Hy Lạpcũng nổi tiếng với các khu nghỉ mát biển sang trọng như: Santorini, Mykonos,Crete, Rhodes, Skiathos...; các sản phẩm nông nghiệp như: Dầu ô-liu, rượuvang..., kinh tế biển phát triển với đội tàu viễn dương lớn nhất thế giới.

Hy Lạp là thànhviên tổ chức OECD, vốn là một quốc gia Nam Âu giàu có với thu nhập bình quân đầungười trước khủng hoảng tài chính năm 2008 khoảng 30 nghìn đô la Mỹ/năm.

Số nợ công củaHy Lạp, theo số liệu của Bộ Tài chính Hy Lạp đến 1-4 năm nay là 312,7 tỷ Euro, trong đó nợ Quỹ ổn định tài chính châu Âu 131 tỷ Euro, nợ các nhà đầu tư tưnhân và trái phiếu ngắn hạn 80,7 tỷ Euro, nợ các chính phủ châu Âu, trong đó cóĐức, Pháp, Ét-xtô-ni-a, Xlô-va-ki-a 53 tỷ Euro, nợ Ngân hàng Trung ương châu Âu(ECB) 27 tỷ Euro, nợ Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) 21 tỷ Euro. 

Như vậy, nợ công củaHy Lạp cao hơn nhiều so với GDP của quốc gia này. Cơ cấu nợ gồm vay ngắn hạn dưới1 năm là 34,1 tỷ Euro, vay trung hạn từ 1 đến 5 năm là 34,1 tỷ Euro, vay dài hạntrên 5 năm là 238,7 tỷ Euro. Có thể thấy nguy cơ chủ yếu đến từ các khoản nợ ngắnhạn dưới 1 năm. Hầu như phải đảo nợ ngay lập tức.

Kinh nghiệm choViệt Nam

Chúng tôi tới HyLạp với sứ mạng tăng cường quan hệ hữu nghị liên nghị viện Việt Nam-Hy Lạp, tìmhiểu chính sách tài chính công, quản lý thuế, chi tiêu của Chính phủ Hy Lạp, nhữngnguyên nhân có thể dẫn đến nợ công cao. 

Tại buổi làm việc chính thức với đoàn đạibiểu Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Việt Nam tại Bộ Tài chính Hy Lạp,ông Ốt-xman Y-a-ra-xli (Osman Yarasli), Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nợcông của Hy Lạp dồn tích trong vòng 15 năm trở lại đây dựa trên vay tiêu dùngtư nhân khi thanh khoản của thị trường tài chính toàn cầu cao, dễ vay, để rồi bịảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008, nợ tư chuyển thành nợ côngkhi chính phủ một loạt các quốc gia buộc phải cứu trợ thanh khoản cho các ngânhàng tư nhân. 

Rồi ngân sách thâm hụt ở mức cao trong nhiều năm do chi tiêu củaChính phủ trong chi an sinh xã hội cộng thêm những yếu kém trong lĩnh vực quảnlý thuế liên quan đến nạn tham nhũng. Việc GDP giảm nhanh từ khoảng 300 tỷ USDnăm 2006 trước khủng hoảng, xuống còn khoảng 200 tỷ USD năm 2014 làm cho khảnăng trả nợ thêm khó khăn. Vấn đề bây giờ đối với Hy Lạp là vừa phải cải cáchthuế, vừa phải thúc đẩy tăng trưởng kinh tế để tạo nguồn thu ngân sách cho trảnợ. Tất cả đều cần một lộ trình hợp lý để giải quyết và chắc chắn Hy Lạp sẽ thựchiện được.

Theo như kinhnghiệm của Hy Lạp, Việt Nam cần có cách tiếp cận tổng thể về nợ công. Từ hạn mứcvay nợ trong tổng thể chiến lược nợ công 10 năm và kế hoạch vay và trả nợ trunghạn 3 năm; sử dụng hiệu quả vốn vay; không ban hành các chính sách vượt quá khảnăng cân đối của ngân sách. 

Tôi cho rằng, trước mắt cần giảm bội chi ngân sáchxuống mức thấp nhất bằng cách sử dụng số thu vượt dự toán hằng năm để chi trả nợ,phấn đấu giảm bội chi xuống 3 đến 4%/năm; triệt để tiết kiệm trong chi thường xuyênthông qua tinh giản biên chế, cải cách hành chính một cách thiết thực; đặc biệtchỉ được vay để chi đầu tư phát triển, tuyệt đối không vay để chi thường xuyên.Bên cạnh đó, tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định giá trị đồng tiền ViệtNam, tăng trưởng bền vững. Chỉ như vậy, chúng ta mới giữ được an toàn nợ công.

Vấn đề quan trọngnhất vẫn là hiệu quả sử dụng vốn vay. Sử dụng có hiệu quả, chỉ dành vốn vay chophát triển hạ tầng kinh tế, xã hội thiết yếu làm nền tảng để thúc đẩy sản xuất,kinh doanh, từ đó chính phủ có nguồn thu để trả nợ. Nếu chúng ta sử dụng vốnvay không hiệu quả, đầu tư tràn lan, công trình dự án dở dang, tổng mức đầu tưphải điều chỉnh tăng, kéo dài thời gian thực hiện dự án, chậm đưa vào sử dụng,tham ô, tham nhũng gây thất thoát nguồn lực tài chính... sẽ dần dẫn đến mất khảnăng trả nợ. Bên cạnh đó, việc ban hành các chính sách xã hội cũng cần dựa vàokhả năng chịu đựng của ngân sách nhà nước.

Với các quy địnhchặt chẽ của pháp luật, tăng cường công khai, minh bạch trong việc vay và sử dụngvốn vay, trả nợ, sự giám sát thườngxuyên của Quốc hội, tôi tin tưởng chắc chắn vấn đề nợ công của Việt Nam luôn đượckiểm soát, bảo đảm an ninh, an toàn tài chính quốc gia...

(Từ A-ten, Hy Lạp)
Quân đội Nhân dân