Sắc xuân trên thung lũng Sà Phìn

Thứ ba - 17/02/2015 02:45

Sắc xuân trên thung lũng Sà Phìn

Dân trí Sống trong điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt, nhưng người dân trên thung lũng Sà Phìn (Hà Giang) vẫn sinh hoạt đoàn kết và chân tình. Ngày tết, đến nhà người Mông, người người Tày hay người Mán, ai cũng có rượu ngô cùng thịt lợn khô gác bếp cả năm đem ra đãi khách.

Trênnhững vách núi là hoa rừng nở trải dài cùng hoa đào bung cánh khoe sắc khắp cácđường cua. Dưới mặt đất cũng tràn ngập sắc hoa bạc hà với mầu tím phớt, hoa tamgiác mạch với mầu hồng đỏ, hoa cải cay với mầu vàng ruộm… Tất cả tạo nên mộtcái tiết xuân phơi phới trên thung lũng của cao nguyên đá...

Mùa xuân đang đến ở Sà Phìn lại tấp nập nhữnghội múa khèn được tổ chức

Chợ phiên ngày cuối năm

Nhữngngày cuối tháng 12 âm lịch, đến xã vùng cao Sà Phìn, huyện Đồng Văn, Hà Giang, có thể cảm nhận rất rõ người dân ở đây tổ chức tết khá sớm. Những cây đàophai đã nở cánh khắp các bờ rào đá, dọc đường vào các xã. Bên sắc hoa đào lànhững sắc váy áo xông xênh của các thiếu nữ Mông.

Tiếngkhèn Mông réo rắt, những bài hát “tìm vợ tìm chồng” với lời ca “Cú cò, nhỉa cò,cú nhỉa cò, lỉnh tè, ấy mỷ…” (Anh và em, em và anh yêu nhau. Chúng mình cùngnhau vào rừng hái hoa) của trai gái người Mông đã vang lên khắp triền đá. Tạora một sự gần gũi! Các nhà dân trong xã lá dong, gạo đỗ và các loại thực phẩmđã “tìm về” nơi góc bếp, chỉ chờ gói gém và xào nấu là có cái đãi bạn và đónxuân.

Khôngnơi đâu, thiên nhiên lại khắc nghiệt như cao nguyên đá này. Nhưng trời vừachuyển mùa, đất khát đã mơn mởn lộc xuân... Nắng sớm, sương mai, hoa cải rựcvàng chân núi, hơi thở của đá, sắc xanh của trời, tiếng rì rầm từ rẻo cao vọnglại, dáng vẻ kiêu hãnh của hàng sa mộc thẳng tắp… tạo nên một bức tranh tuyệtđẹp.

Nắngsớm tràn về qua khe núi dệt thành tấm áo óng mềm như tơ lụa, những mái ngói rêuphong bên đường đã sáng bừng hoa đào và thổ cẩm, dưới hiên, tiếng khèn Mông vẫntha thiết gọi mời…

Đườngđến thung lũng Sà Phìn trên cao nguyên đá Hà Giang

Thịtrấn Đồng Văn như nàng tiên giấu mình trong núi, hay ngủ và chỉ thức dậy vàothứ bảy, chủ nhật xem đồng bào đi chợ phiên. Theo chân người dân, chúng tôi lênnúi, đi chợ Sà Phìn, chợ phiên 1 tuần họp 1 lần, ngay trước dinh thự của VuaMèo Vương Chí Sình, thuộc huyện Đồng Văn- Hà Giang. Chợ Sà Phìn nằm trong chuỗi 4 chợ phiên của các xã, thị trấn PhốCáo, Phố Bảng, Phố Là thuộc huyện Đồng Văn... Giáp tết, chợ rực rỡ thổ cẩm vàđông nghịt người mua sắm.

Hànghóa phong phú, từ những sản vật địa phương. Anh Vàng Mí Cần, dân tộc Mông ở xãSa Phìn bảo: “Hai vợ chồng tôi đi sắm tết từ sáng. Đi chợ thích lắm, cái gìcũng có. Từ muối, gạo đến hoa quả, thịt. Hai vợ chồng mua nhiều để Tết còn đãibạn”.

Đichợ phiên còn là dịp để người dân nơi đây được gặp bạn, tụm năm tụm bảy nóichuyện, ca hát, thổi khèn cho nhau nghe. Có người đi từ hôm trước, cũng cóngười đi vài hôm mới đến chợ, ai cũng diện bộ quần áo đẹp nhất. Cánh đàn ôngxúm quanh chảo thắng cố nghi ngút giữa chợ, mời nhau những bát rượu ngô đến mềmmôi mới thôi.

Tanchợ, những người đàn bà gùi hàng tết tỏa về khắp các nẻo đường. Bước váy xậpxoè theo chân thiếu nữ tựa những đóa hoa sáng bừng bản làng người Mông, ngườiDao, người Lô Lô trên núi đá.

Chợphiên Đồng Văn áp phiên chợ 30 Tết được coi là phiên chợ chính nhất trong cảnăm. Đường đất đi lại ở vùng núi cao buộc người ta phải tính toán. Phiên chợ 30Tết không cho phép ai đó ở xa mải vui, mải chơi, nhất là khi “rượu ngô, men lá,thuốc lá em quấn” mà quên mất lối về.

Tết ở “cổng trời”

SàPhìn được ví như “cổng trời” của cao nguyên đá cách huyện Đồng Văn 15km. Nơiđây là điểm dừng chân không thể bỏ qua với bất kỳ ai đến với Hà Giang. Từ cổngtrời, mọi người có thể thu vào tầm mắt thung lũng Sà Phìn thơ mộng, những đỉnhnúi nhấp nhô trùng điệp, lâu đài của vua Mèo Vương Chí Sình. Lâu đài vua Mèotừng là dinh thự của bậc đế vương xưa, là một công trình có kiến trúc đẹp, hiếmcó và rất độc đáo của vùng cao nguyên này.

Đượccoi là “vựa thuốc phiện”, “rốn ma” túy của Cao nguyên đá Đồng Văn nên một thờixã Sà Phìn luôn bị coi là điểm nóng. Có những lúc hầu như toàn bộ cánh đàn ôngxã này không thể ra ngoài đường, không thể làm ăn được vì ma túy vây hãm. Ấythế mà bằng quyết tâm, bằng nghị lực của mình cùng sự góp sức đến nhiệt thànhcủa cán bộ, ngày nay ma túy ở Sà Phìn đã bị đẩy lùi. Tiếng khèn, tiếng hát đãrộn ca khắp các sườn đá núi trong mỗi độ tết đến, xuân về.

Nắngmới, những cây đào phai bừng bừng đơm hoa, trong tiếng khèn dìu dặt của Hội gầutào - Hội chơi núi to nhất trong tết của người Mông tôi đã tìm vào nhà ông VàngChá Sèo. Năm nay đã 61 tuổi, vốn là một con nghiện có thâm niên nhưng từ khiđược cán bộ trợ giúp ông đã cai được thuốc.

Phiên chợ cuối năm ở “cổng trời” Sà Phìn.

Từmột nhà nghèo khó do tàn dư của ma túy giờ đây năm nào ông cũng trồng được1,5ha ngô. Cùng với đó là lợn gà được chăn thả và tới thời điểm này ông đã trởthành một trong những hộ có kinh tế khá ở xã. Trò chuyện ông bảo: Cái ma túymột thời làm mình ngu quá. Nó đem nghèo khó đến, nó đem cái chuyện chồng chửivợ đến. Bây giờ nhìn nó thì sợ lắm rồi. Nếu mình biết trước thì giờ nhà mình đãgiàu hơn nữa rồi.

ÔngVàng Mí Lía chủ tịch xã mời tôi một bát rượu ngô óng vàng mầu nước và men bêncây đào cổ thụ đang đơm hoa trước trụ sở Ủy ban, với tâm trạng vui vẻ ông hồhởi: Tết này, thêm một năm nữa người Mông chúng tôi đón một mùa xuân bình yênvì không còn khói thuốc phiện. Đối tượng nghiện hút trong xã tôi tính đến giờkhông còn một ai.

Trongnhiều năm, xã không có người tái nghiện. Xã đã được coi là xã điển hình, cùngvới sự phát triển và việc sạch về ma túy nên 100% các em trong độ tuổi đã đượcđến trường.

Nắngxuân đã dát vàng trên triền đá. Đám con gái đem những chiếc váy thổ cẩm sặc sỡra phơi, những chiếc váy mới chờ khoe sắc trong tiếng khèn mê say mùa gọi bạn.

Tếtở vùng cao đến sớm nhưng đi thật muộn bởi phải chờ đến khi sương muối thôi rơi,mặt trời ở lại lâu trên núi, đất mới mềm ra để trồng cấy. Trời xanh mây trắng,hoa cải rực vàng trong nắng xuân, hoa đào thắm hồng những con đường về bản. Tấtcả cứ tràn vào nhau, hoà quyện vào nhau thành một bức tranh tuyệt đẹp nơi cựcBắc Tổ quốc.

Nhữngrừng đá trên cao nguyên lạnh giá đang trở mình thức dậy cùng ước mơ thành Côngviên địa chất toàn cầu. Những chương trình dự án đầu tư của nhà nước đang đổithay từng ngày cho miền đất khô khát này, tiếp thêm nguồn sinh lực cho rừng đánở hoa. Một mùa xuân mới lại về trên thung lũng Sà Phìn.

Kỳ thú lễ hội Gầu tào người Mông

Hội Gầu tào là lễ hội lớn và truyền thống của người Mông ở Hà Giang vào chiều 30 Tết, đây là lễ hội cầu phúc, cầu mệnh... Lý do để tổ chức lễ hội Gầu tào rất đa dạng. Một gia đình nào đó có đủ điều kiện kinh tế nhưng không có con, có ít hoặc sinh con một bề, nhân dịp Tết, ông chủ nhà đứng ra tổ chức lễ hội Gầu tào. Gia đình khác kinh tế ban đầu tuy khá giả nhưng vì nhiều lý do nên làm ăn lụn bại hoặc con cháu ốm yếu, vật nuôi thui chột, cũng nhân dịp Tết, chủ nhà tổ chức lễ hội Gầu tào. Thông thường, chủ nhà tổ chức lễ hội liền trong 3 năm, mỗi năm từ 3-5 ngày. Nếu muốn gộp lại trong 1 năm thì phải kéo dài ngày hội 10-12 ngày và cả bản đến dự.

Q.Cường - P.Gia

Nguồn tin: Báo điện tử Dân Trí