Facebook đang phải đối mặt với những gì Microsoft từng trải qua

Với những rắc rối mà Facebook đang trải qua những ngày gần đây, có lẽ không có nhiều người phù hợp để đưa ra lời khuyên cho Mark Zuckerberg thời điểm này. Tuy nhiên, Bill Gates có thể là một trong số ít đó.

Ông chủ Facebook có một tình bạn thân thiết với nhà sáng lập Microsoft - người sinh trước anh tới 3 thập kỷ và là một trong những người hùng đối với Zuckerberg. Những năm 1990 – thời gian đầu lập nghiệp của Zuckerberg là khi Gates đang thuộc top đầu thế giới. Microsoft khi đó không chỉ là công ty công nghệ mạnh nhất thế giới mà còn tuyệt vời nhất.

Có rất nhiều điểm tương đồng giữa Zuckerberg và Gates: cả hai đều từng là sinh viên Harvard bỏ học giữa chừng để thành lập công ty và sau đó trở thành những người giàu nhất thế giới. Cả hai đều từng tuyên bố sẽ tặng đi phần lớn tài sản của mình cho các mục đích từ thiện.

Vị thế mà Gates từng có cách đây 2 thập kỷ cũng rất giống với những gì Zuckerberg đang sở hữu thời điểm hiện tại. Hơn bất kỳ ai khác, người sáng lập Microsoft là hiện thân của ngành công nghiệp công nghệ, một nhà lập trình máy tính thiên tài với một tầm nhìn xuất sắc – những điều đã giúp ông trở thành một doanh nhân vĩ đại. Và mặc dù vẻ ngoài khá trầm hiền, Gates liên tục cạnh tranh, loại bỏ các đối thủ không hề thương xót.

Với công chúng, Zuckerberg xây dựng hình ảnh ấm áp tương tự như vậy. Anh thường đăng tải những hình ảnh về một người đàn ông của gia đình (trang Facebook của Zuckerberg có nhiều bài đăng về việc anh ở nhà nấu nướng hoặc chơi đùa với chú chó của gia đình).

Một bức ảnh được Mark Zuckerberg chia sẻ trên Instagram

Giống như Gates, Zuckerberg là một trong những doanh nhân công nghệ nổi tiếng nhất trong thập kỷ này với hình ảnh tại công ty không giống với các nhà sáng lập Google hay Amazon. Hình ảnh này đã phần nào che giấu được những toan tính của Zuckerberg như mua lại các đối thủ tiềm năng Instagram, WhatsApp hay sao chép các tính năng chính của Snapchat. Những động thái này đã "dằn mặt" bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào của Facebook. Tuy nhiên, nếu Zuckerberg và sự phát triển của Facebook khá giống với Gates và Microsoft, thì liệu rằng tương lai của Facebook có tương tự?

Gần 20 năm trước, Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã kiện Microsoft về việc cạnh tranh không lành mạnh với đối thủ khi lạm dụng sự độc quyền Windows để thúc đẩy phát triển trình duyệt web của hãng. Mặc dù cổ phiếu của Microsoft vẫn tiếp tục tăng nhưng đó là thời điểm đế chế Microsoft bắt đầu lung lay.

Gates đã bị buộc phải điều trần trước các chính trị gia Hoa Kỳ và sau đó xuất hiện video ‘tai hại' quay lại cảnh này. Trong video, ông tỏ ra khá chống đối và bảo thủ - hình ảnh hoàn toàn khác so với những gì mà mọi người vẫn hay biết đến. Vụ việc kéo dài nhiều năm và ảnh hưởng tới Microsoft.

Mặc dù cuối cùng hãng cũng giải quyết xong, nhận về mức xử tương đối nhẹ: chỉ phải thực hiện những thay đổi nhỏ theo yêu cầu của chính phủ Mỹ. Tuy nhiên, vẫn có những thiệt hại ở khía cạnh khác. Sau vụ việc, Microsoft không còn được đánh giá cao với vai trò hãng công nghệ sáng tạo đi đầu mà giống như kẻ bắt nạt các đối thủ. Về mặt chiến lược, Microsoft buộc phải tập trung và dành nhiều thời gian hơn để bảo vệ những gì hãng đã có gồm sự độc quyền về phần mềm máy tính và trình duyệt web - hơn là chinh phục những mảng mới như web hay điện thoại di động.

Ngay sau đó là Google, rồi iPod, iPhone và Facebook liên tiếp ra đời. Cuộc khủng hoảng nghiêm trọng của Microsoft không liên quan tới sự xuất hiện của những cái tên này, nhưng Microsoft chắc hẳn đã có những cuộc chiến mạnh mẽ hơn với các đối thủ nếu như hãng không vướng rắc rối với nhà chức trách trước đó.

Hiện tại Microsoft vẫn đang rất thành công: phần mềm điện toán đám mây và việc kinh doanh phần mềm giúp hãng trở thành một gã khổng lồ với giá trị 700 tỷ đô la. Tuy nhiên không nhiều người đánh giá Microsoft có những ảnh hưởng lớn vào cuối thế kỷ này.

Quay trở lại với Facebook. Mặc dù Zuckerberg không phải đối mặt với vấn đề về độc quyền như Gates từng gặp phải (Google thì có thể), nhưng vị thế của anh hiện tại cũng khá giống với thần tượng của mình cách đây 20 năm.

Các cuộc chiến công nghệ hiện nay là về quyền riêng tư và bảo mật thông tin, và trong bối cảnh đó, Facebook đang là trung tâm nhắm tới. Vụ bê bối lộ lọt dữ liệu 50 triệu người dùng Facebook mà Cambridge Analytica công bố tháng 3 vừa qua đã khiến Zuckerberg (giống như Gates đã từng) phải xuất hiện và đối thoại trước Quốc hội và các nghị sĩ ở Anh.

Zuckerberg là một diễn giả giỏi, nhưng hình ảnh anh liên tục bị chất vấn bởi các chính trị gia trong nhiều giờ đồng hồ có thể sẽ làm sụp đổ hình tượng một Zuckerberg mà Facebook đã kỳ công xây dựng. 

Facebook, giống như Microsoft, có thể sẽ vẫn lớn mạnh sau bê bối mà không bị xử lý nặng nề. Nếu tính ra các cơ quan quản lý Mỹ tương đối "mềm mỏng" so với các đồng nghiệp tại châu Âu (luật hiện tại của Anh cho phép mức phạt tối đa 500.000 bảng Anh - khoản tiền còn nhỏ hơn doanh thu mà Facebook tạo ra trong 10 phút).

Thiệt hại mà Facebook phải đối mặt cũng tương tự như Microsoft, hãng phải mất nhiều năm để giành lại những gì đã mất: sự tập trung.

Một trong những yếu tố mang tới thành công cho Facebook là hãng luôn nhanh nhạy trước những nguy cơ tiềm ẩn để đối phó, như việc đè bẹp Snapchat là một minh chứng. Nếu cuộc khủng hoảng hiện tại của Facebook đi kèm với sự không chắc chắn về những động thái táo bạo như vậy, thì tương lai hãng cũng sẽ rất khác đi.

Những dấu hiệu này đang rõ dần lên. Tuần trước, Facebook đã thông báo trì hoãn ra mắt thiết bị gọi điện video mà trước đó dự kiến đưa ra vào tháng 5. Rõ ràng việc này có liên quan tới những lùm xùm xung quanh vụ việc với Cambridge Analytica. Zuckerberg đang tái hiện những gì Gates từng trải qua và Facebook thì đang lặp lại những bước đi của Microsoft.

Hà Loan

Theo The Telegraph