17 ngày đêm truy lùng tử tù phá cùm trốn khỏi buồng biệt giam

Thân "Rau muống" và Nam "Cu chính" là hai tử tù giam chung trong buồng biệt giam số 3 K3 Trại Hỏa Lò mới và đều đã đào tẩu khỏi nơi này vào đêm 27 rạng ngày 28/10/2001.

Thân tên đầy đủ là Nguyễn Văn Thân, quê ở thôn Trung Hà, xã Trung Châu, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây nay là Hà Nội. Thân cao, gầy, da đen tái, dáng người lòng khòng nên có biệt danh là Thân "Rau muống". Học hết lớp 7, Thân đã bỏ làng đi phiêu bạt khắp nơi kiếm sống theo các bè buôn gỗ khắp các tỉnh dọc sông Đà như Hòa Bình, Sơn La…

Nguyễn Văn Thân và Nguyễn Hải Nam.

Năm 1992, sau khi tham gia một vụ giết người tại Mộc Châu, bị Công an tỉnh Sơn La truy nã, Thân chạy về quê sống một thời gian sau đó lại tìm đường ra Hà Nội. Do không có trình độ học vấn, cũng chả có nghề nghiệp gì nên Thân cứ sống lang thang, ai thuê gì làm nấy: khi thì làm phụ hồ, lúc chở đất đá thuê… Đầu năm 1995, Thân được thuê đào đường chôn dây điện thoại ở khu vực phường Hạ Đình, Thanh Xuân.

Đêm 24/4/1995, trong khi đánh bạc cùng tốp công nhân làm đường tại quán nước nhà anh Tâm, thường gọi là Tâm "Còng" ở phố Hạ Đình, do mâu thuẫn, Thân cùng đồng bọn đã đâm chết anh Tâm và đâm bị thương một thanh niên khác.

Sau khi gây án, Thân bỏ trốn vào miền Nam, tạo được vỏ bọc khá an toàn tại tỉnh Bình Phước, sống bằng nghề bốc gỗ thuê cho các chủ buôn bè gỗ. Với cái tên mới là Nguyễn Thành Đa, Thân đã đăng ký tạm trú hợp pháp tại ấp 2 Minh Lập, Bình Long. Thân còn cất ngôi nhà nhỏ để vợ con từ quê vào đây sinh sống.

Nhưng chỉ ở đây được 3 năm thì với bản chất hung hãn, Thân đâm chết một người nữa. Đêm 8/11/1998, trong khi bốc gỗ thuê ở Trảng Hoa Lư, xã Lộc Hóa, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước, Thân đã đâm chết anh Đường, một người cùng làm và đâm bị thương một người khác chỉ vì anh này xông vào can ngăn.

Trong vòng 6 năm (từ năm 1992 đến năm 1998), Thân đã tham gia vào 3 vụ giết người (một ở Sơn La, một ở Hà Nội và một ở Bình Phước), trong đó có 2 vụ hắn là thủ phạm chính. Tháng 2/2000, TAND Hà Nội đã tuyên phạt hắn mức án cao nhất: Tử hình.

Thân bị đưa vào giam tại buồng biệt giam số 3 K3 Trại Hỏa Lò mới. Trong trại, mỗi buồng biệt giam được thiết kế để giam 2 phạm nhân với 2 bệ xi măng đặt song song theo chiều dài buồng giam. Vào thời điểm trước khi vụ trốn tù này xảy ra, Trại Hỏa Lò mới thường cho 2 phạm nhân tử hình ở chung một buồng.

Tại buồng biệt giam số 3 K3, ngoài Thân còn có Nguyễn Hải Nam (Nam "Cu chính") nữa. Nam người Hà Nội, nhà ở xóm Dân Chủ, phường Văn Miếu.

Khi bị tuyên án tử hình, Nam mới 28 tuổi, thua Thân chẵn chục tuổi, chưa có vợ con và thuộc diện "tiền án nhiều hơn tiền mặt" với 5 tiền án cả thảy. Nam bị TAND TP Hà Nội tuyên án tử hình vì đã đánh chết một phạm nhân ở buồng giam chung 6A với lý do vô cùng tàn độc: khi Nam yêu cầu phạm nhân này nằm xuống sàn để cho Nam đánh nhưng anh ta không chịu mà lại đòi ngồi để chịu đòn. Thế là tức mắt, Nam đánh chết.

Sau này, trong tất cả các lời khai của mình, Nam đều khai rằng không hề biết ý định vượt ngục đã được hình thành trong Thân từ khi nào. Nam vào buồng biệt giam sau Thân mấy tháng và khi vào đây thì Nam thấy Thân đã chuẩn bị khá nhiều dụng cụ để mài cùm và cưa cửa. Một chiếc dũa được tạo bởi 10 bánh xe bật lửa buộc ghép lại, dao lam, mẩu gạch men vỡ có mặt dưới là xi măng cát vàng để tạo độ ma sát, một mẩu gương nhỏ để có thể nhìn thấy người đến gần buồng giam… Thân rủ Nam cùng trốn và Nam, tất nhiên là đồng ý.

Sau chừng hơn 3 tháng, với bộ dụng cụ nói trên, Thân và Nam đã mài cùm vẹt đến mức có thể rút được chân ra, đã cưa được một lỗ hổng đủ chui qua ở cửa thông gió và 2 song sắt ở cửa sổ tường rào của buồng giam. Các công cụ hỗ trợ khác cho việc vượt tường rào phía ngoài buồng biệt giam cũng được chúng chuẩn bị đầy đủ như dây thừng (được tết từ các túi nilon đồ tiếp tế), chăn chiên, sắt chữ T (được cưa ra từ chính lỗ thông hơi). Cuối tháng 10/2001, coi như mọi việc đã chuẩn bị xong, cả hai ngồi bó gối chờ đến thời điểm thuận lợi là… bùng.

Và, cơ hội ấy đã đến khi vào chiều ngày 27/10/2001, Hà Nội đột ngột chuyển gió mùa đông bắc, đến đêm thì mưa to. Chờ đến gần 2 giờ sáng, Thân và Nam mới hành động cùng mớ dụng cụ mà chúng đã chuẩn bị sẵn. Khoảng 5h, cả hai thoát được ra đến đường 70 thuộc xã Xuân Phương, huyện Từ Liêm.

Cũng vào thời điểm này, lệnh báo động toàn trại đã được phát đi và các đơn vị thuộc Công an TP Hà Nội bắt đầu một chiến dịch truy lùng với quy mô lớn chưa từng thấy. Thiếu tướng Phạm Chuyên, Giám đốc Công an TP Hà Nội, lúc bây giờ là tổng chỉ huy.

Khoảng 500 cán bộ chiến sĩ đã được huy động, trong đó có nguyên cả Trung đoàn Cảnh sát cơ động. 60 đầu xe để chở quân được sử dụng hết công suất. Tất cả các tuyến đường thủy, đường bộ, đường không, cửa khẩu có nghi vấn đều được kiểm soát kỹ lưỡng. Công an Hà Nội đã cố gắng đến mức cao nhất để bắt lại hai kẻ tử tù này trong thời gian ngắn nhất, khi mà chúng còn chưa kịp trở tay để gây thêm một tội ác nào nữa

Hơn 300 mối quan hệ của 2 kẻ trốn trại từ Hà Nội, Hà Tây đến Phú Thọ, Sơn La, Bình Phước… đã được các lực lượng nghiệp vụ thuộc Công an TP Hà Nội lần lại. Toàn bộ cuộc trốn chạy của chúng cũng được dựng lại bởi những lực lượng trinh sát giỏi nghiệp vụ và dày dạn kinh nghiệm.

Cũng bởi vậy mà 17 ngày sau khi hai tử tù bị bắt lại thì những lời khai của chúng gần như hoàn toàn phù hợp với hành trình trốn chạy do Ban chuyên án phán đoán lúc đầu.

Đó là sau khi ra khỏi trại, cả hai mình mẩy ướt sũng vì phải bơi qua con hào bảo vệ và qua ao bèo của trại, chúng cứ thế chạy bộ trên đường 70.

Anh Vinh, một người dân địa phương, lúc đó vừa hết ca trông đêm ở hồ cá, đạp xe về nhà, thấy hai người bị rét, không biết đó là tù trốn trại nên thương, đồng ý cho một người đi nhờ xe. Người đó, theo như anh Vinh tả là cao, gầy, lòng khòng (sau này xác định là Thân), còn người kia trẻ hơn, nhỏ con hơn (sau này xác định là Nam) thì chạy bộ ở phía sau.

Đến ngã tư Canh thì Thân thôi không đi nhờ nữa và cả hai thuê một chiếc xe ôm. Người lái xe ôm cũng đã được các trinh sát tìm ra. Anh khai, họ thuê anh chở đến một ngôi nhà cách chợ Nhổn khoảng 20 mét. Họ vào đấy một lúc rồi quay ra trả anh tiền xe ôm.

Chủ nhân của ngôi nhà này, cũng được tìm ra. Đó là Hà, một chiến hữu của Nam. Sau khi cho Thân và Nam tiền xe ôm, Hà còn đưa cho 2 chiến hữu thêm 200.000 đồng nữa và lấy xe máy chở tiếp về quê Thân. Về quê, Thân vào nhà một người bạn học cũ xin tiền, quần áo rồi tiếp tục sang Yên Lạc, Vĩnh Phúc để trốn.

Tại Yên Lạc, được sự trợ giúp của một số người quen, Thân được đưa bằng thuyền quay lại quê, đào một chiếc hầm ở phía trong một chiếc chòi nơi bãi bồi giữa sông để ẩn náu.

Nhưng chỉ trốn được ít ngày thì thấy động vì trên bến, dưới thuyền, chỗ nào ở vùng này cũng bị vòng vây truy lùng của công an khép chặt. Lúng túng như chuột chạy trong ống, cả hai chui vào bãi ngô Trung Châu nhưng rồi bãi ngô cũng bị kiểm soát. Thế là đành phải chui ra, lao bừa ra bờ sông và bị lạc nhau. Nam, vốn không thuộc thông thổ ở đây nên rơi ngay vào điểm tuần tra của công an và bị bắt tại trận dù đã đội nón sùm sụp giả làm người chăn vịt.

Còn Thân thì bơi thuyền sang được đất Yên Lạc, Vĩnh Phúc. Tại đây, Thân được Đắng, một người họ hàng xa cưu mang. Hàng ngày, Thân chui vào bãi dâu để trốn, đêm mới dám mò về nhà Đắng lấy cơm ăn nước uống. Hôm nào nhà tắt đèn là dấu hiệu an toàn còn nếu đèn sáng có nghĩa là nguy hiểm, đang bị công an "soi".

Cảnh giác, gian ngoan nhưng Thân cũng không thể thoát khỏi tầm mắt của các trinh sát. Đại tá Thanh Hùng - Trưởng phòng Truy nã tội phạm - khi ấy đang là Phó Trưởng phòng Cảnh sát hình sự - cùng đồng đội của anh đã có căn cứ để phán đoán rằng sau khi trốn thoát khỏi bãi ngô Trung Châu, nhiều khả năng Thân sẽ quay lại nhà Đắng. Bởi vì, khi mới trốn trại, Thân đã kéo Nam mò đến đây. Nhưng hôm ấy Đắng đi vắng chỉ gặp vợ Đắng ở nhà và cô này đã từ chối chứa chấp.

Thế là, một tốp trinh sát hình sự vác mì tôm, nước uống, chăn chiếu đến ngủ ở… ngay cạnh nhà Đắng. Quả nhiên, kể từ đó, nhà Đắng không bao giờ dám tắt đèn và Thân đương nhiên phải nằm lì trong bãi dâu với cái bụng rỗng.

Bên trong đống thân cây dâu này là hầm bí mật của Thân.

Sáng 13/11/2001, vòng vây ở khu vực xã Vĩnh Lạc, Vĩnh Phúc khép chặt. Trong đó, điểm được ém nhiều trinh sát hình sự nhất chính là bãi dâu. Cũng cần phải nói thêm rằng, khu vực này gọi là "bãi dâu" nhưng không phải chỗ trồng dâu mà chỉ là điểm tập kết thân dâu trong sân kho hợp tác xã. Thân đã khéo léo tạo ra một chiếc hầm bằng cách khoét ra một góc của bãi dâu đủ một người chui vào được và nằm lì ở trong đó suốt cả ngày, đợi khi đêm xuống mới mò vào nhà Đắng lấy đồ tiếp tế.

Lực lượng truy bắt sau đó xác định được chắc chắn khu vực có hầm trong cả bãi dâu khá lớn. Trong khi mặt vẫn nghếch ra cửa hầm quan sát động tĩnh thì Thân bất ngờ bị một trinh sát hình sự bò vào hầm từ phía sau kéo tuột chân ra ngoài. Mãi đến khi bị đưa về Phòng Cảnh sát Hình sự rồi mà Thân vẫn không hiểu vì sao mà các trinh sát hình sự lại tìm ra cái cửa hầm tối mật ấy… Hôm ấy là ngày thứ 17 kể từ khi vụ trốn tù đầu tiên ở Hỏa Lò mới xảy ra. Chiến dịch truy lùng tử tù trốn trại của Công an Hà Nội kết thúc.

Về phần Thân và Nam, từng có những ngày sống trong xà lim cùng nhau rồi trốn chui trốn lủi cùng nhau, hai năm sau ngày mài cùm vượt ngục, rạng sáng ngày 14/10/2003, cả hai lại "đi" cùng nhau thêm một lần nữa. Trong cái khoảnh khắc gần kề với cái chết, khi được ăn bữa ăn cuối cùng, Thân vẫn còn lưu luyến dặn dò Nam: "Trên này mày là em anh, xuống đó anh vẫn nhận mày là em nhưng phải sống tử tế nhé". Nam nghe, chỉ cười và cắm cúi ngồi viết thư cho gia đình. Bức thư cuối cùng trước khi về với đất.